Westerplatte.pl - Wojskowa Składnica Transportowa

Owiana legend±
Historia Wartowni nr 1 na Westerplatte

Budowa umocnieñ

Pod koniec 1933 roku rozpoczêto wykonywanie umocnieñ i zabezpieczanie terenu Westerplatte. Przyst±piono wówczas do budowy wartowni nr l. Zosta³a usytuowana na po³udnie od kasyna podoficerskiego, w odleg³o¶ci 150 metrów w linii prostej od kana³u portowego. Materia³ potrzebny do budowy wartowni dostarczono z g³êbi kraju transportem kolejowym. Budowê z ¿elbetu wykonali ¿o³nierze Sk³adnicy pod fachowym nadzorem majora doje¿d¿aj±cego z Marynarki Wojennej w Gdyni.

W a r t o w n i a nr 1 sk³ada³a siê z parteru i piwnicy. Parter w przekroju poziomym ma kszta³t prostok±ta o zewnêtrznych wymiarach oko³o 10×8 m, z ma³± przybudówk± w pó³nocno-zachodnim rogu budynku. Sk³ada siê z piêciu pomieszczeñ: korytarza, w³a¶ciwej wartowni i miejsca na odpoczynek, izby nad kabin± bojow± oraz z ma³ego pomieszczenia w przybudówce, u¿ywanego do wybuchu wojny na areszt. Ma dwoje drzwi wej¶ciowych. G³ówne wej¶cie od strony pó³nocnej by³o zabarykadowane na sta³e w czasie obrony w 1939 r. Drugie drzwi od zachodu s³u¿y³y do utrzymania ³±czno¶ci z zewn±trz. W ¶cianach zewnêtrznych od wschodu i po³udnia umieszczono po dwa okna-strzelnice, reszta ¶cian po jednym mniejszym. Okno we wschodniej ¶ciance przybudówki umo¿liwia³o obroñcom os³onê g³ównego wej¶cia i ckm-ów w podpiwniczeniu, przed bezpo¶rednim atakiem nieprzyjaciela. W wewnêtrznych ¶cianach korytarza s± dwa otwory strzelnicze, umieszczone na wprost drzwi wej¶ciowych. S³u¿y³y do ostrza³u wdzieraj±cych siê do wnêtrza napastnikami, po uprzednim sforsowaniu przez nich zabarykadowanych wej¶æ.

W pó³nocnej czê¶ci wartowni znajdowa³a siê w dolnej kondygnacji kabina bojowa o wewnêtrznych wymiarach 2×4×2 m wysoka i ¶cianach o grubo¶ci 500 mm, rozdzielona na dwie czê¶ci. W ka¿dej przegrodzie by³ wmontowany ckm wz. 30 na fortecznej podstawie. Otwory strzelnicze i betonowe podstawy z resztkami metalowych urz±dzeñ zachowa³y siê do dzisiaj. Wej¶cie do piwnicy po metalowych klamrach w dó³, by³o w formie w³azu przykrywanego klap±, znajdowa³a siê tam specjalnie zamontowana tuba, do porozumiewania siê dowódcy wartowni z obs³ug± ckm-ów. Tam te¿, z³o¿one by³y do wybuchu wojny worki z piaskiem, rakiety i rakietnice.

W piwnicy, na tak zwanych fortecznych podstawach umieszczone by³y dwa karabiny maszynowe. Wykonywanie stanowisk i monta¿ broni odbywa³o siê jedynie pod os³on± nocy. Wynika³o to z zawartych przez Polskê umów, które zabrania³y budowania na terenie Westerplatte fortyfikacji czy innych umocnieñ polowych. St±d te¿ wyposa¿enie piwnicy znane by³o jedynie w±skiej grupie kadry oficerskiej i podoficerskiej za³ogi Sk³adnicy. Na co dzieñ wnêtrze wartowni przedstawia³o normalny obraz budynku wartowniczego. Sta³y tam prycze, stojaki pod karabiny, ³awy, taborety i sto³y. Wewn±trz wartowni znajdowa³ siê w pod³odze w³az przykryt± klap±. Z zewn±trz okienka obserwacyjne s³u¿±ce do ostrza³u by³y zamaskowane p³yt± metalow±, umocowan± od wewn±trz ¶rub±. Sprawia³o to wra¿enie, ¿e jest to urz±dzenie wentylacyjne wartowni.

Nastêpnie przyst±piono do wybudowania kolejnych wartowni: nr 5, nr 2 i nr 3.

W a r t o w n i a nr 5, która usytuowana by³a w równej linii na pó³noc od nowych koszar przy torach kolejowych, biegn±cych od stacji kolejowej do magazynów amunicyjnych. Zadaniem jej by³o w razie napa¶ci broniæ dostêpu na teren Westerplatte od strony basenu amunicyjnego, wzd³u¿ torów kolejowych do wysoko¶ci jej usytuowania.

W a r t o w n i a nr 2, wybudowana przy murze odgradzaj±cym teren Westerplatte od kana³u portowego w odleg³o¶ci 300 metrów od g³ównej bramy wjazdowej na teren Westerplatte, mia³a broniæ dostêpu od strony kana³u portowego i bramy g³ównej.

W a r t o w n i a nr 3 zosta³a urz±dzona w willi podoficerskiej - budynku drewnianym z muru pruskiego, s³u¿±cym w przesz³o¶ci letnikom. Budowa tej wartowni polega³a na wykonaniu jedynie podpiwniczenia betonowego z urz±dzeniami podobnymi jak w piwnicach pozosta³ych wartowni. Ogieñ tej wartowni mia³ broniæ dostêpu na teren Sk³adnicy od strony kana³u portowego i urzêdu pilotów. Mia³a ona równie¿ wspó³dzia³aæ ogniowo z wartowniami nr 2 i 4. Wartownie l, 2 i 4 wzajemnie wspiera³y siê swoim ogniem. Budowê wartowni oznaczonych numerami l, 2, 4 i 5 oraz piwnicy zwanej wartowni± nr 3 ukoñczono w koñcu 1934 roku. Stanowi³y one pier¶cieñ obronny Sk³adnicy Tranzytowej z centrum obejmuj±cym zbudowane w pó¼niejszym okresie koszary.

Budynki dotychczas przeznaczone na zakwaterowanie ¿o³nierzy, czyli tak zwane s t a r e k o s z a r y, mia³y charakter letniskowy i zbudowane by³y z lekkiego pruskiego muru. Ich wnêtrza nie chroni³y ¿o³nierzy przed zimnem, nie gwarantowa³y te¿ nawet minimalnego bezpieczeñstwa w razie ataku ze strony przeciwnej. I tym razem budulec na zrêby koszar dostarczony zosta³ z g³êbi kraju. Majstrami na budowie byli ludzie z kraju, pomoc fizyczn± stanowili natomiast ¿o³nierze pe³ni±cy s³u¿bê wojskow± na Westerplatte.

Jesieni± 1934 r. przyst±piono do budowy n o w y c h k o s z a r, które oddano do u¿ytku w 1936 r.

Nowe koszary zlokalizowano mniej wiêcej w ¶rodku i w jednakowej odleg³o¶ci od wybudowanych wcze¶niej wartowni. Koszary stanowi³ jednopiêtrowy budynek konstrukcji ¿elbetonowo-szkieletowej, wype³nionej 50- -centymetrowym murem. W kondygnacji piwnicznej urz±dzono pomieszczenia wyznaczone na radiostacjê nadawczo-odbiorcz±, kabinê bojow± nr 6, zwan± równie¿ wartowni± o tej samej numeracji, elektrowniê bojow± oraz magazyn amunicyjny. W dolnych kondygnacjach znalaz³o siê tak¿e miejsce na kuchniê, sto³ówkê, magazyn ¿ywno¶ciowy i gara¿ na samochód osobowy. Na parterze zlokalizowano pomieszczenie podoficera dy¿urnego. Zainstalowano w nim centralê telefoniczn±, by³y tam równie¿ umywalnie, centrala szefa kompanii i czterosegmentowa sala ¿o³nierska. Na piêtrze znajdowa³a siê kancelaria dowódcy Sk³adnicy, izba chorych wraz z gabinetem lekarskim, pokoje oficerów i podoficerów s³u¿by zawodowej. W odró¿nieniu od s³u¿by zawodowej, podoficerowie s³u¿by czynnej spali razem w jednej sali z ¿o³nierzami. Na piêtrze znajdowa³y siê równie¿ ³azienki dla podoficerów.

Budynek nowych koszar mia³ kszta³t niesymetrycznej litery T, ustawionej czê¶ci± poprzeczn± równolegle do kana³u portowego. Dach budynku koszarowego by³ p³aski, ze wzglêdu jednak na bliskie po³o¿enie wy¿szych budynków po drugiej stronie kana³u portowego nie mia³ praktycznego zastosowania ani jako punkt obserwacyjny, ani jako stanowisko ogniowe. Budowa koszar w kszta³cie litery T, z niezakwaterowaniem ludzi w czê¶ci poprzecznej, mia³a na celu ochronê za³ogi przed niespodziewanym atakiem ogniowym od strony kana³u portowego. W za³amaniu budynku koszarowego odbywa³y siê zbiórki za³ogi oraz odprawy wart niewidoczne od strony Gdañska.

Mimo tak przemy¶lnego wybudowania wartowni i koszar, wiedziano a¿ nadto dobrze, ¿e nie odpowiada³o to w³a¶ciwym wymogom do prowadzenia normalnej walki w czasie wojny z regularn± armi±. W pocz±tkowym za³o¿eniu stanowiæ mia³y one jedynie obronê przed wywrotow± dzia³alno¶ci± paramilitarnych organizacji hitlerowskich, wykazuj±cych coraz bardziej agresywn± dzia³alno¶æ w Wolnym Mie¶cie Gdañsku.