Westerplatte.pl - Wojskowa Składnica Transportowa

Owiana legend±
Historia Wartowni nr 1 na Westerplatte

Izba Pamiêci Oddzia³em Muzeum Historii Miasta Gdañska

Wartownia nr 1 jako Izba Pamiêci Narodowej utrzymywana przez wiele lat ze ¶rodków spo³ecznych i wspierana spo³ecznymi pracami odwiedzana jest przez tysi±ce zwiedzaj±cych. Dla zabezpieczenia funduszy na jej dalsze utrzymanie na wniosek Zarz±du Ko³a ZBoWiD w Nowym Porcie, wystosowany do Prezydenta Miasta Gdañska Jerzego M³ynarczyka - Minister Kultury i Sztuki przekszta³ci³ Izbê Pamiêci Narodowej w wartowni nr 1 na Westerplatte w Oddzia³ Muzeum Historii Miasta Gdañska z dniem 1 stycznia 1980 roku.

W kolejnych latach nastêpowa³o wzbogacenie zbiorów Izba Pamiêci zarówno przez ¶rodowisko westerplatczyków, jak i Muzeum Historii Miasta Gdañska.

Do najcenniejszych nale¿± pozyskane w latach osiemdziesi±tych ostatnie pami±tki po mjr. Henryku Sucharskim: kurtka mundurowa i neseser, o których istnieniu przez ca³e powojenne dziesiêciolecia nic nie by³o wiadomo. 7 wrze¶nia 1986 r. w Dzienniku TV zwróci³am siê do rodzin i znajomych uczestników walk na Westerplatte z apelem o pomoc w odszukaniu ¿o³nierzy o "losach nieznanych" i pami±tek po nich. Kilka dni pó¼niej, za po¶rednictwem dr. Andrzeja Strzeleckiego, st. kustosza Pañstwowego Muzeum w O¶wiêcimiu, dosz³o do spotkania w Ciechocinku z Marianem Balcerzakiem. Do koñca trudno by³o mi uwierzyæ, ¿e wrócê z Ciechocinka z tak cennym darem, autentykiem, nale¿±cym w przesz³o¶ci do Majora. W jaki sposób kolekcjoner militariów z Ciechocinka wszed³ w posiadanie tak cennej pami±tki?

Okaza³o siê, ¿e 22-letni wówczas Marian Balcerzak, po dramatycznych przej¶ciach wojennych - walce w szeregach AK, osadzeniu na Pawiaku, pobycie w kilku obozach koncentracyjnych, po oswobodzeniu, 2 maja 1945 r. trafi³ wraz z koleg± Feliksem Kucharskim, jeszcze z 1939 r. do zgrupowania jenieckiego w Lubece. W tym czasie znalaz³ siê tam równie¿ mjr Henryk Sucharski, ewakuowany wraz z oficerami polskimi z oflagu niemieckiego. To bezpo¶rednie zetkniêcie z Komendantem Wojskowej Sk³adnicy Tranzytowej na Westerplatte, o waleczno¶ci której przez pierwsze dnie wrze¶nia 1939 r. mówi³y komunikaty radiowe i pisano na szpaltach warszawskich gazet, by³o dla nich wielkim prze¿yciem. W Lubece nast±pi³o przemundurowanie wyniszczonych mundurów polskich i pasiaków wiêziennych na mundury polskie kroju angielskiego. Starym, zrzuconym na stertê po¶rodku jednego z baraków mundurom polskim grozi³o zniszczenie. Wówczas to najg³êbszym pragnieniem kolekcjonera sta³a siê chêæ ocalenia munduru majora Sucharskiego. Feliks Kucharski za zgod± Majora ukry³ jego mundur w swej podrêcznej torbie. Wkrótce potem Major trafi³ do armii gen. Andersa do W³och, Balcerzak i Kucharski zostali przydzieleni do dywizji pancernej gen. Maczka do Belgii.

Po zakoñczeniu dzia³añ wojennych dwaj koledzy spotkali siê ponownie w Warszawie w 1946 r. Kucharski wiedz±c o zami³owaniu kolekcjonerskim przyjaciela - odda³ mu kurtkê mundurow± Majora. Przez ponad czterdzie¶ci lat by³a ona najcenniejszym eksponatem w kolekcji militariów Balcerzaka. Stoj±c obok zawieszonego w gablocie munduru, pomna, ¿e tylko niewielu ludzi mo¿e zobaczyæ w Ciechocinku tak cenn± pami±tkê, zapyta³am wprost: za jak± kwotê by³by odst±piæ go muzeum na Westerplatte - Wartowni nr l. I wówczas z ust pana Mariana pad³a b³yskawiczna odpowied¼: "Nie, droga pani, tym siê nie handluje! Proszê przyj±æ mundur jako dar dla muzeum na Westerplatte".

W dniu 24 wrze¶nia 1986 r. w Miêdzynarodowym Klubie Prasy i Ksi±¿ki w Tarnowie podczas sesji popularnonaukowej po¶wiêconej ¿yciu i walce Majora dosz³o do kolejnej niespodzianki: odzyskano jego neseser! Jest to niewielka skórzana walizeczka z kluczykiem, do której przytwierdzona jest kawa³kiem zwyk³ego drucika, wizytówka z personaliami w³a¶ciciela. Wewn±trz znajduj± siê dwie szczotki oraz kilka pojemników o ró¿nym przeznaczeniu: na talk i puder, wody koloñskie i myd³o. Jest te¿ maszynka do robienia papierosów. Najwa¿niejsze jednak okazuj± siê dwa dokumenty: pierwszy to list przewozowy, po¶wiadczaj±cy, ¿e jeniec nr 2105 mjr Henryk Sucharski, dowódca Westerplatte wysy³a z oflagu II B w Armslade dnia 3 sierpnia 1941 r. walizeczkê z przyborami toaletowymi, komplet: pióro i o³ówek oraz 5 sztuk bielizny na adres Heleny Marcinkowskiej w Tarnowie, z adnotacj± o nadawcy: "Odsy³a do domu z braku miejsca w zbyt szczup³ym pomieszczeniu". W pojemniku na myd³o z³o¿one by³y baretki Majora, które potwierdzaj±, i¿ w okresie miêdzywojennym by³ odznaczony: Krzy¿ami Zas³ugi i Walecznych, Medalem 10-lecia Odzyskania Niepodleg³o¶ci i Krzy¿em Virtuti Militari za wojnê 1918-1921.

Jak siê okazuje, neseser nie jest ostatni± pami±tk±, bowiem w Grêboszowie odnaleziono jeszcze pas majora, bardzo zniszczony, ale i on wróci³ na Westerplatte.

Ponadto zbiory poszerzono o nastêpuj±ce ekspozycje: Model terenu Westerplatte, ofiarowany Obroñcom Westerplatte przez 22. Kr±g Starszoharcerski w Nottingham w Wielkiej Brytanii, autorstwa B. Beatsona i W. Kurowskiego (przywieziony na pok³adzie m. s. "Inowroc³aw" w 1991 r.); W skali 1: 100 makietê nie istniej±cych ju¿ polskich koszar z terenu Westerplatte; tak¿e w tej¿e skali model okrêtu "Schleswig Holstein" oraz polskiego dzia³a kalibru 75 mm, wykonane przez Lecha Zuzañskiego w 2000 r.

Poszerzono tak¿e zbiory elementów uzbrojenia polskiego ¿o³nierza z wrze¶nia 1939 r. - w postaci granatów, pocisków kalibru 37 mm, nabojów, rkm i ckm.

Wartownia jest zwiedzana przez wiele tysiêcy turystów z kraju i zza granicy w okresie od maja do wrze¶nia ka¿dego roku. Od 1992 r. wstêp do wartowni jest p³atny.